VIVATO in Kortrijk en Alberreke in Antwerpen zijn de eerste twee Klassewerkplekken in Vlaanderen. Een hele eer! Beide scholen sprongen er in het onderzoek van 2022 dan ook uit qua werkgeluk. Daarom vraagt Paul Baan van Klassewerkplek, Liselotte van Ooteghem (VIVATO) en Bart Jonckers (Alberreke) hoe zij als directeur werken aan het werkgeluk van hun leerkrachten.
Stabiliteit
Allereerst willen we weten of het werkgeluk op hun scholen altijd zo hoog was. Op VIVATO is dat tot nu toe niet eerder gemeten. De school is relatief jong. De nieuwe school splitste zich 5 jaar gelden van een andere school. Die school behield het 1ste tem 6de middelbaar, en VIVATO focust zich op de 7de jaars. Daarmee kiezen leerkrachten al bewust welke doelgroep het beste bij hen past. Het kernteam dat meewerkte aan de opzet van de school, werkt grotendeels nog steeds voor VIVATO. Er zijn dus weinig wisselingen. Die stabiliteit draagt bij aan werkgeluk, vertelt Liselotte.
Ook Bart erkent het belang van stabiliteit. Toen hij 6 jaar geleden begon als directeur waren er net wat wisselingen geweest in het team. De laatste jaren is dat minder. De cultuur van elkaar helpen binnen het team, bestond altijd al, vertelt hij. De onderlinge relatie is dus dik in orde. Ook de relatie met de schoolleider is goed, blijkt uit het Klassewerkplekonderzoek en de welzijnsbevraging die ze elke 4 jaar uitvoeren. Om te zorgen dat mensen gelukkig zijn en op Alberreke willen blijven werken, heeft Bart veel oog voor het menselijke aspect. “(Werk)geluk is als koorddansen”, zegt hij, “Er is maar één telefoontje nodig met slecht nieuws uit je omgeving en je geluk is uit balans. Op zo’n moment moeten we samen kijken hoe we het beste met de situatie omgaan.”
Kaders
Voor werkgeluk is een goede match een vereiste, vervolgt hij. “Met een duidelijke visie weten mensen waar ze op intekenen. Wij verwachten van hen betrokkenheid en professionaliteit en geven hen autonomie. Mensen vinden duidelijke verwachtingen prettig. Natuurlijk is er ruimte voor discussie, maar we gaan onze visie niet elke drie weken omgooien.”
Natuurlijk is er ruimte voor discussie, maar we gaan onze visie niet elke drie weken omgooien.
Ook op VIVATO hebben ze een duidelijk kader waarbinnen iedereen opereert. Daarbinnen krijgt de leraar veel autonomie en het vertrouwen om zijn/haar onderwijs vorm te geven. Vernieuwingen zijn bespreekbaar, maar deze bespreken ze eerst binnen het team. Liselotte is zeker geen directeur die anderen iets oplegt. De richting bepalen ze samen als team.
De factoren voor werkgeluk
Dat het werkgeluk op beide scholen hoog is, komt vooral doordat leerkrachten zich gewaardeerd en gesteund voelen in hun persoonlijke keuzes en doelen door de schoolleider, zo blijkt uit het Klassewerkplek-onderzoek. Bart en Liselotte zijn dan ook actief bezig met werkgeluk.
Niet de hele dag misschien want: “Het is niet mogelijk om de hele dag happiness na te streven, vertelt Bart, “dat leidt per definitie tot ongeluk. Het zit ook wel eens tegen. Er moet ook aandacht zijn voor de ‘gewoonheid’ van het werk.” Voor het welzijn van zijn leerkrachten vindt hij vooral waarderende feedback van belang, mits deze authentiek is. Daarin wil hij zo concreet mogelijk zijn met voorbeelden uit de praktijk. Gaat het niet zo goed, dan probeert hij weg te blijven van oordelen en op het proces te focussen.
Aanpassingen in de schoolstructuur die het werkgeluk verhogen
Die authenticiteit in feedback zit voor Liselotte vooral in de relatie: vertrouwen geven en krijgen. Het is belangrijk dat het team voelt dat je er voor ze bent als schoolleider, vertelt ze. Ze werkt actief aan een cultuur en structuur waarin iedereen kracht en energie uit zijn job kan halen. Dat doet ze door vanuit betrokkenheid vragen te stellen. Maar ook door de schoolstructuur zo aan te passen dat ze bijvoorbeeld op vrijdagmiddag tijd hebben om met elkaar te overleggen. De studenten hebben dan geen les. Leraren hebben zo tijd om met elkaar te overleggen. Tijdens schooltijd want overleg maakt integraal deel uit van de job.
Om de werkdruk te verlichten, hebben ze als team ook bewust gekozen om stage en les niet meer in dezelfde tijd te laten plaatsvinden, maar deze te scheiden. Er zijn nu lesperiodes en stageperiodes. Dat maakt het voor iedereen relaxter.
Bart vat het mooi samen als hij zegt dat Liselotte als kapitein professionele veiligheid creëert voor het team, zodat ze zelf optimaal hun werk kunnen doen.
Als kapitein professionele veiligheid creëren voor het team, zodat ze zelf optimaal hun werk kunnen doen.
Het belang van goed luisteren
Om tot een goede werksituatie te komen, is het voor beide directeuren belangrijk te luisteren naar iedereen en samen oplossingen te vinden. Vaak is het helemaal niet nodig om grote zaken te veranderen. Tijd nemen om te luisteren, is vaak al genoeg. Ook hier noemen ze weer dat het belangrijk is weg te blijven van een oordeel. Bart kreeg van zijn voorganger het advies om eerst tijd te nemen om te luisteren en pas later samen te gaan bouwen. “Dat bracht ook echt rust.”, is zijn conclusie.
Liselotte benadrukt ook het belang van open communicatie: “Geen dubbele agenda hebben of valse verwachtingen creëren. En reflecteren op hoe zaken gaan.” “Als iets niet werkt, wees daar dan eerlijk in als schoolleider en blijf niet doorzetten op het verkeerde pad.”, vult Bart aan.
Hoe helpt het onderzoek van Klassewerkplek?
Voor beide scholen was de benoeming tot Klassewerkplek 2022 een opsteker. Het is prettig om te horen waar ze staan, zeggen beide directeuren. Liselotte vindt het onderzoek een mooi startpunt voor dialoog om te bespreken wat er nodig is voor het werkgeluk van leerkrachten. Uit het rapport blijkt dat werkgeluk niet zomaar kopieerbaar is. Als directeur van 2 scholen ziet ze andere uitkomsten op verschillende scholen, terwijl de aanpak dezelfde is. Daaruit blijkt dat de behoeftes anders zijn. Wat op de ene school werkt, hoeft op de andere school niet te werken.
Bart zegt ook vooral blij te zijn met de open feedback-opmerkingen, omdat daaruit blijkt hoe leraren om hun school geven. Hij waardeert dat ze daarvoor hun hoofd boven het maaiveld durven uitsteken. Zijn taak als schoolleider is zorgen voor gelukkige leraren, omdat dat bijdraagt aan beter onderwijs. “Want uiteindelijk draait het altijd om de kinderen. Daar doen we het voor.”
